Od roku i czterech miesięcy trwała wojna na Ukrainie, napadniętej przez Rosję, gdy wysiadłam z pociągu w Kijowie.
Wydarzenia
It had been a year and four months of war in Ukraine, invaded by Russia, when I got off the train in Kiev.
Presentation (in full) by Monika Rogozinska, co-founder of the Polish Chapter of The Explorers Club. New York. Polish Night at the headquarters of The Explorers Club, October 18, 2022: https://www.youtube.com/watch?v=WCbsTgP77vY
Prezentacja (w całości) Moniki Rogozińskiej, współzałożycielki Oddziału Polskiego The Explorers Club. Nowy Jork. Centrala The Explorers Club, 18.10.2022:
A Polish Night was held at the headquarters of The Explores Club in New York on 18 October 2022
Seven speakers presented some of the historical and contemporary achievements of Polish explorers.
Read more: https://www.explorers.org/calendar-of-events/polish-night/
1 sierpnia - rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego 1944 przeciw okupantowi niemieckiemu. Heroiczna walka o wolność stolicy Ojczyzny i o godnosć stała się częścią tożsamości polskiej. Urodziłam się i dorastałam w państwie, które nie pozwalało czcić tej rocznicy. Komuniści miażdżyli, zwalczali, zohydzali pamięć o powstaniu. Nie zdołali jej dobić.
Cmentarz Powązkowski w Warszawie: rok 2011, 2012, 2013, 2014…
Fot. Monika Rogozińska
Pomnik Lotników Polskich przy bazie RAF w Northolt, w Londynie, każdego września jest jednym z głównych miejsc obchodów rocznicy Bitwy o Anglię. W Northolt stacjonował Dywizjon 303. Tegoroczne uroczystości w hołdzie polskim lotnikom odbyły się 13 września 2014 r.
Fot. Monika Rogozińska
Największą atrakcją festiwali filmów górskich są spotkania z żywymi wspinaczami. Na X Spotkaniach z Filmem Górskim w Zakopanem 2014 słuchając ich opowieści łza się w oku kręciła ze wzruszenia i ze śmiechu.
Fot. Archiwum Moniki Rogozińskiej
Zastanawiam się czy naprawdę jest maj 2014 roku, czy przed chwilą przeszła tędy wojna. Jadę z Chełma do Krakowa…
Wielonarodowa ludność żyła tu zgodnie, była też wyganiana, mordowana, skłócana, nawzajem się krzywdziła. O burzliwych dziejach miasta na pograniczu kultur i zmieniających się granic świadczy choćby historia świątyń na wzgórzu wznoszącym się ponad Chełmem. W XIII w. stała tu cerkiew prawosławna, potem katedra unicka – greckokatolicka, która ludzie zamienili w sobór prawosławny, następnie w kościół rzymskokatolicki i ponownie w cerkiew, by wreszcie przemienić ją w katolicką bazylikę.
W mieście - stolicy biskupstw katolickich i prawosławnych, były synagogi i chedery. Teren należał do Polaków, przez cztery stulecia do Rusi Kijowskiej, dekadę do Węgier, kolejne cztery stulecia do Rzeczpospolitej, w czasie rozbiorów Polski do Austrii i Rosji, po II Wojnie Światowej znowu jest w Polsce. Dziś Chełm oddziela od granicy z Ukrainą 25 km i 50 km od Białorusi...
- Sieroty nie potrzebują sierocińców. Sieroty potrzebują rodziców - mówi ksiądz Sebastian Kołodziejczyk. Prowadzi eksperymentalny dom dziecka, jedyny taki w Peru. Na miejsce w nim czeka kolejka dzieci. Z góry z cmentarzyskiem preinkaskich grobowców, gdzie stoimy, teren z boiskami, ogrodem, kościołem, schludnymi budynkami wygląda jak oaza. Napierają nań slumsy - morze nieszczęść i zła. Horyzont zamyka zamglony Pacyfik.
- Diabeł boi się ludzi usmiechniętych - mawiał włoski ksiadz Jan Bosko, linoskoczek, założyciel zgromadzenia salezjanów, święty, twórca domów dla biednej młodzieży, które otaczały opieką, wychowywaly przez zabawę, sport, naukę, pracę, modlitwę. Dom Księdza Bosco (Casa Don Bosco), który odwiedziłam w peruwiańskich Andach, leży w Calca, w Dolinie rzeki Vilcanota. Założyli go salezjanie z Cuzco na drodze do Świętej Doliny Inków Urubamby i Machu Picchu. Kierują nim Polacy - świeccy: Artur Szczęch z żoną Margaritą (Peruwianką) oraz wolontariusze, przygotowywanymi przez Salezjańskie Ośrodki Misyjne w Warszawie i Krakowie.
Jadąc do Peru jesienią 2012 r. nie spodziewałam się, że dotknę Piekła i Nieba. W sześciu więzieniach przebywało tam wtedy za przemyt kokainy 30 Polaków, wśród nich trzy kobiety. Odwiedziłam pięć więzień, niektóre kilkakrotnie. - Największa karą jest to, z kim się tu żyje. Takich zwierząt w ludzkiej skórze nigdzie nie widziałem. Tu być zabitym, to nic - mówi jeden z odsiadujących wyrok.
Los zgotował mi niezwykłe spotkania z Polakami w Peru. Nieznane były dzieje Haliny Karin de Nawrocki - uczestniczki zamachu na niemieckie kasyno w Alei Szucha w Warszawie, w maju 1942 r. Bombę wniosła w torebce. Jesienią 2012 r. odwiedzilam 96. letnią panią Halinę w Limie. Opowiedziała swoją historię. Naprawdę nazywała się zupełnie inaczej...
Biały, marmurowy grobowiec Edwarda Habicha widać wyraźnie z satelity na mapie cmentarza w Limie. Polski inżynier i matematyk założył pierwszą politechnikę w Ameryce Łacińskiej. Również w reprezentacyjnym miejscu tego cmentarza pochowano innego wielkiego XIX w. polskiego inżyniera Ernesta Malinowskiego, projektanta i budowniczego Centralnej Kolei Transandyjskiej. Przez ponad 100 lat, aż do powstania Kolei Tybetańskiej w XXI w., była najwyżej położoną na świecie. Wspinała się w Andach na wysokość 4818 m. Nazywana "cudem inżynierii XIX w." miała połączyć pustynne wybrzeże Pacyfiku z rzekami Amazonii i otworzyć szlak transportowy do Atlantyku.
31 maja 2012 roku
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wręczył nominacje profesorską dr Marii Bokszczanin, historykowi literatury, edytorowi, laureatce Nagrody Edytorskiej PEN Clubu w 2010 r. za opracowanie wydania listów Henryka Sienkiewicza: ok. 3000 listów do blisko 450 adresatów. Praca nad 14 voluminami zajęła 43 lata. Maria Bokszczanin była wieloletnim współpracownikiem prof. Juliana Krzyżanowskiego, jest mi bliska jak członek rodziny.
- Co jest tak fascynującego w listach Sienkiewicza, że warto było oddać im tyle życia? – zapytałam.
Prezydent RP Bronisław Komorowski i prof. Maria Bokszczanin (Fot. Kancelaria Prezydenta RP)